Tin tức
Đặt lịch hẹn, tư vấn
Dấu hiệu của tự kỷ:
Trẻ tự kỷ có vấn đề trong diễn tả cảm xúc của mình và trong nhận biết cảm xúc của người khác vì vậy trẻ thường gặp rất nhiều khó khăn trong việc kết bạn và giao tiếp hàng ngày. Trẻ tự kỷ thường có những hành vi lặp đi lặp lại, rập khuôn về sở thích nên rất khó thích ứng với hoàn cảnh mới. Tuy gặp rất nhiều khó khăn nhưng trẻ tự kỷ vẫn có thể học được theo cách của trẻ. Cha mẹ, thầy cô cần hiểu rõ về tự kỷ để giúp trẻ học và giao tiếp theo cách riêng của trẻ.
Dưới đây là những dấu hiệu điển hình của trẻ tự kỷ:
Khả năng Cảm xúc và tương tác xã hội kém:
- Không tương tác mắt: Giao tiếp mắt là điều cực kỳ khó với trẻ tự kỷ vì khi nhìn vào mắt người khác, trẻ cảm thấy sợ hãi và choáng ngợp.
- Không hiểu các biểu cảm nét mặt, thái độ hành vi của người khác: Trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong việc diễn đạt và hiểu những biểu cảm trên khuôn mặt (ngôn ngữ cơ thể), dẫn đến có những thái độ, hành vi không phù hợp với hoàn cảnh.
- Không thích chơi với trẻ cùng tuổi
- Không biết chơi các trò chơi giả tưởng
- Không quan tâm, không phản ứng với những gì xảy ra xung quanh
- Không phản ứng khi gọi tên, hoặc khi được yêu cầu làm việc gì đó
- Thích chơi một mình, chơi theo ý mình, không chơi tương tác, chơi theo lượt…
- Không bày tỏ phấn khích, cảm xúc trước những gì mới lạ
- Không thu hút sự chú ý của người khác, không thăm dò thái độ của người khác
- Khi trẻ nói, trẻ không quan tâm đến người nghe có thích hay không, cũng không quan tâm đến họ có hỏi gì không.
Khả năng ngôn ngữ, giao tiếp kém:
- Khả năng nghe hiểu kém: Đối với trẻ tự kỷ các thông tin tiếp nhận không được xử lý và sắp xếp một cách trật tự để hiểu như trẻ bình thường. Mặc dù trẻ nghe được nhưng không hiểu được, nên thường ở trong tình trạng không phản ứng, không làm theo hiệu lệnh của người khác.
Dưới đây là các dấu hiệu của không hiểu ngôn ngữ:
- Không hiểu người khác nói gì: Nhại lời, không phản ứng khi được gọi tên, không làm theo các yêu cầu của người lớn.
- Hiểu ngôn ngữ theo nghĩa đen của từng từ è không hiểu nghĩa bóng của từ hay các trò đùa, không hiểu các biểu cảm nét mặt, hoặc ngôn ngữ cơ thể. VD: khi hỏi một trẻ tự kỷ 8 tuổi: “Ở lớp con có chơi trò mèo đuổi chuột không?” con trả lời “Lớp con không có mèo không có chuột nên con không chơi”.
- Hiểu tình huống thường rất chậm sau khi mọi chuyện đã qua đi, vì vậy người lớn không nên sốt ruột, hãy để trẻ có thời gian hiểu lời nói và trả lời. Nếu giục trẻ, bày tỏ sự thất vọng khi trẻ chưa trả lời sẽ càng làm trẻ sợ hãi, mất tự tin và không thể trả lời được.
Khả năng diễn đạt mong muốn, suy nghĩ kém:
- Chậm nói, nói ngọng, nói lắp
- Nói câu không đầy đủ, nhầm lẫn các đại từ “con – bạn, của con, của bạn…”
- Không sử dụng ngôn ngữ cơ thể: Không chỉ ngón tay, không biểu cảm nét mặt (blank face), không lắc, không gật đầu…
- Trẻ rất khó tham gia vào hội thoại, có thể nói những câu các bạn cho là ngớ ngẩn, dễ bị các bạn trêu chọc về lời nói và hành vi của mình. Điều này sẽ làm trẻ càng hoang mang bối rối, thất vọng bực tức, dẫn đến hoặc là tự ti, thu mình hoặc là nổi khùng đấm đá, và có những hành vi vi phạm nội quy (phá đồ đạc, đốt đồ đạc…).
Có những hành vi bất thường: Trẻ bị tự kỷ thường có những hành vi bất thường mà trẻ bình thường không bao giờ làm. Những hành vi bất thường là những hành vi không giống với bình thường khi trẻ tự kỷ phản ứng lại với những thông tin thu nhận được từ các kích thích bên ngoài thông qua các giác quan (nhìn, nghe, sờ, nếm, ngửi, cảm giác thăng bằng, cảm giác được vị trí trong không gian của cơ thể, các chi). Trẻ tự kỷ cũng thường có những hành vi lặp lại, tức là trẻ luôn làm đi làm lại một hành vi nhất định nào đó một cách không có nghĩa với người bình thường. Trẻ tự kỷ sẽ bị áp lực rất lớn, rất bực mình khó chịu khi hành vi trẻ làm bị thay đổi. Dưới đây là một số ví dụ về hành vi bất thường và hành vi lặp lại:
- Hành vi bất thường:
- Thích đi nhón gót, thích nhìn cánh quạt quay tít, thích chui vào chỗ hẹp như gầm bàn hay hộc tủ ngồi; thích vẫy tay trước mắt, miệng ngậm cơm và tay sờ tai, thích gật gật đầu hay đập tay vào đầu, thích sờ tóc mẹ, sờ áo mẹ, thích xem quảng cáo….
- Không thích được ôm ấp, sợ giẫm chân lên cát hoặc vải thô ráp, sợ mặc quần áo hoặc thô cứng, hoặc vải mềm nhũn, sợ ăn đồ cứng, hoặc đồ mềm, sợ tiếng kêu của máy hút bụi, máy xay sinh tố, sợ hình ảnh quảng cáo, sợ bẩn một cách quá mức, bị thương nhưng có vẻ như không thấy đau…
- Hành vi lặp lại: Luôn muốn đi theo một đường nhất định, luôn đặt bát, cốc hoặc một vật gì đó ở một vị trí nhất định không thay đổi, luôn xếp đồ chơi, vật dụng theo một hàng thẳng, say mê với cờ các quốc gia, say mê ảnh Bác Hồ, say mê với các loại nước gội đầu, say mê các chữ số, các bảng quảng cáo (dù không hiểu)…
Khả năng nhận thức trí tuệ: Với trẻ tự kỷ do sự thiếu hụt về khả năng cảm xúc tương tác; khả năng nghe hiểu kém, diễn đạt kém, khả năng nhận thức trí tuệ của trẻ cũng sẽ kém hơn so với các bạn cùng tuổi. Tuy nhiên rất nhiều trẻ tự kỷ vẫn có khả năng nhận thức trí tuệ khá tốt, gần bằng các bạn cùng tuổi. Một số trẻ tự kỷ còn có một số khả năng đặc biệt như là khả năng ghi nhớ và copy rất chính xác những gì trẻ đã nhìn thấy, hoặc có khả năng tính toán những con số rất khó so với tuổi, hoặc vẽ đẹp, hoặc nghe nhạc, viết nhạc….. Cha mẹ cần tìm hiểu những khả năng của con mình để có thể hướng dẫn dẫn dạy dỗ trẻ đúng phương pháp và theo đúng khả năng, cách học của con, giúp con phát triển tốt nhất những tiềm năng của mình.
Bài viết Trẻ tự kỷ tại Đây
Th.S Bác sĩ Phạm Bích Hà
Tài liệu tham khảo
- Child Development Milestones – Center for Disease Control and Prevention (CDC)
- http://www.cdc.gov/ncbddd/actearly/milestones/index.html
- Autism and Developmental Disabilities Monitoring (ADDM) Network(http://www.cdc.gov/ncbddd/autism/addm.html)
- AUTISM SPEAK, AUTISM TREATMENT NETWORK (ATN) : 100 Day Kit For Newly Diagnosed Families of Young Children, A tool kit to assist families of young children in getting the critical information they need in the first 100 days after an autism diagnosis.
- https://www.cdc.gov/ncbddd/actearly/index.html
- http://www.cdc.gov/ncbddd/autism/signs.html
- Autism and Developmental Disabilities Monitoring (ADDM) Network(http://www.cdc.gov/ncbddd/autism/addm.html)