Cha mẹ cần biết
Đặt lịch hẹn, tư vấn
Cha mẹ của trẻ tự kỷ có thể chịu áp lực vô cùng lớn. Dường như chẳng bao giờ có đủ thời gian để làm hết mọi việc. Bao nhiêu sự tập trung và chú ý được đặt vào đứa trẻ tự kỷ, và trong rất nhiều trường hợp, cha mẹ chỉ còn rất ít thời gian và năng lượng cho những đứa con còn lại. Trong khi đó trẻ có anh chị em ruột bị tự kỷ cũng sẽ trải qua những cảm xúc tương tự như cha mẹ, với mức hiểu biết kém đầy đủ hơn. Hỗ trợ để các em hiểu được chính mình là điều hết sức quan trọng cho hạnh phúc của trẻ trong tương lai.
Có anh chị em mắc chứng tự kỷ có thể là thách thức rất lớn đối với một số trẻ. Khi trong gia đình xuất hiện những thay đổi lớn, trẻ có thể cảm thấy bị bỏ bê, bối rối. Trong khi vẫn phải đối mặt với những khó khăn của chính mình, các em cũng thường nhận được yêu cầu cao hơn từ phía gia đình. Là cha mẹ, bạn có thể lắng nghe những băn khoăn, lo ngại của con mình và giúp trẻ hiểu và chấp chận hoàn cảnh đặc biệt của gia đình.
Một số khó khăn anh chị em của trẻ tự kỷ có thể gặp phải
- Trẻ nhỏ không hiểu có chuyện gì xảy ra với anh chị em của mình. Bé có thể bối rối và không hiểu đầy đủ ý nghĩa của chẩn đoán chứng tự kỷ.
- Các em có thể có cảm giác ghen tị và oán giận nếu nhìn thấy cha mẹ dành cho mình ít thời gian hơn so với anh chị em bị tự kỷ.
- Các em có thể giận dữ khi bị đối xử không công bằng, chẳng hạn thấy mình phải làm những việc mà anh chị em tự kỷ không phải làm, thấy mình phải giữ những kỷ luật mà anh chị em của mình không phải giữ…
- Các em có thể cảm thấy bối rối, ngượng ngùng với bạn bè hay người ngoài khi thấy họ phản ứng tiêu cực với những hành vi khác lạ, đôi khi là hung hăng, của anh chị em tự kỷ của mình.
- Các em thường rất buồn vì cảm thấy bất lực, không thể giúp anh chị em tự kỷ của mình phản ứng hay hành xử theo các cách ‘bình thường’.
- Một cách lặng lẽ, âm thầm, các em lo lắng cho những anh chị em khác và bố mẹ, về ảnh hưởng của rối loạn tự kỷ tới cả gia đình.
- Một số em không thể biểu lộ cảm xúc của mình và đôi khi chuyển sang hành vi ‘manh động’, ví dụ thách thức cha mẹ hoặc gây rối ở trường học.
Làm gì để giúp đỡ anh chị em của trẻ tự kỷ
Điều quan trọng là những người con khác trong gia đình cũng cần hiểu về hội chứng tự kỷ và những gì đang diễn ra với anh chị em mình. Cha mẹ nên dành thời gian trò chuyện cởi mở với các em, nói chuyện sớm và thường xuyên, giải thích rõ cho các em về rối loạn tự kỷ bằng ngôn từ phù hợp với lứa tuổi của mỗi trẻ.
Bạn có thể:
- Khuyến khích các con đặt câu hỏi.
- Cung cấp cho các con, người thân trong gia đình và bạn bè thông tin chính xác về tự kỷ tương ứng với mức độ hiểu biết của từng người.
- Khuyến khích các con tự tìm kiếm thông tin.
- Hành xử trung thực.
- Khuyến khích các con nhất quán trong phản ứng khi giao tiếp với anh chị em tự kỷ.
- Động viên mọi người trong gia đình dành thời gian chơi đùa cùng nhau.
- Giúp các em tạo dựng quan hệ với anh chị em tự kỷ của mình. Dạy các em cách thu hút sự chú ý từ trẻ tự kỷ và đưa ra những chỉ dẫn đơn giản cho trẻ đó. Cũng cần khen ngợi khi tất cả các con vui chơi hòa đồng với nhau.
- Chú ý cân bằng thời gian dành cho trẻ tự kỷ và anh chị em của trẻ.
- Công bằng trong giao việc nhà, yêu cầu trẻ tự kỷ tham gia vào các hoạt động của gia đình phù hợp với kỹ năng của trẻ.
- Giải thích với từng đứa trẻ trong gia đình rằng con là đứa trẻ duy nhất, đặc biệt và tình yêu bố mẹ dành cho con là không thể đong đếm.
- Giúp con kết nối với những bạn có anh chị em tự kỷ để chia sẻ, hỗ trợ và xây dựng tình bạn.
- Tư vấn chuyên gia tâm lý khi con bắt đầu có biểu hiện ‘manh động’.
Trên đây là những gợi ý cơ bản giúp gia đình bạn giảm bớt ảnh hưởng của những thay đổi lớn. Với tình yêu thương đồng đều dành cho tất cả các con, bạn sẽ là người sáng tạo ra những cách phù hợp nhất để mỗi ngày của gia đình sẽ là một ngày hạnh phúc, yêu thương
BS Thu Thủy
Phòng khám Cây thông xanh
Tài liệu tham khảo:
Powers, M. D. (2000). Children with Autism: A Parent’s Guide. (2 Ed). nd
Bethesda, MD: Woodbine House.
A Parents Guide to Autism Children’s Treatment Network of Simcoe York